Viêm màng não: các bệnh lý thường gặp, yếu tố nguy cơ và cách phòng tránh

Viêm màng não là hiện tượng viêm màng xung quanh não và tủy sống. Điều này dẫn đến hàng loại các triệu chứng: đau đầu, cứng gáy, sợ sáng, tăng lượng bạch cầu trong dịch não tủy. Bệnh có thể đến từ rất nhiều nguyên nhân: nhiễm vi khuẩn, virus, nấm hoặc ký sinh trùng. Tùy thuộc vào nguyên nhân gây bệnh, viêm màng não có thể được chữa khỏi sau vài tuần. Tuy nhiên, trong một vài trường hợp bệnh có thể là trường hợp khẩn cấp đe dọa tính mạng.

Các bệnh lý về viêm màng não phổ biến

1. Viêm màng não do HiB

HiB thường gây viêm màng não mủ ở trẻ em dưới 6 tuổi. Ở người lớn, Viêm màng não do Hib thường liên quan đến các ổ nhiễm trùng cận kề màng não: viêm xoang, viêm tai xương chũm, viêm tai giữa,.. hoặc một số bệnh như đái tháo đường, suy giảm miễn dịch, viêm phổi,…

Biểu hiện lâm sàng của Viêm màng não do Hib không có gì đặc biệt so với các viêm màng não khác: sốt, đau đầu, nôn,… Một số bệnh nhân sau khi khỏi bệnh có thể để lại di chứng thần kinh như: giảm thính lực, điếc, chậm nói, não úng thủy,… Tỷ lệ tử vong khoảng 5%.

2. Viêm não Nhật Bản

Viêm não Nhật Bản là một trong những bệnh lý thường gặp nhất ở nước ta, nhất là những trẻ em chưa tiêm Vắc-xin, chưa có miễn dịch. Thời gian ủ bệnh thường kéo dài từ 6-16 ngày.

Ở trẻ em, bệnh thường khởi phát đột ngột với các triệu chứng như: sốt cao, rối loạn tinh thần, thậm chí có thể co giật. Ở người lớn, bệnh ít cấp tính hơn, thường gây mệt mỏi, sốt, đau đầu, chóng mặt,…

Đây là một bệnh nặng, bệnh nhân có thể tử vong trong giai đoạn cấp của bệnh. Nhiều bệnh nhân có di chứng thần kinh: rối loạn phát triển trí tuệ, động kinh, liệt vận động,… thậm chí có thể gây tử vong nếu không được điều trị kịp thời. Phụ nữ mang thai mắc viêm não Nhật Bản trong 3 tháng đầu và 3 tháng giữa thai kỳ có thể dẫn đến sảy thai.

3. Viêm màng não do phế cầu

Đây là bệnh thường gặp ở người lớn, gây nhiễm phế cầu, viêm phổi, viêm tai giữa. Bệnh thường có các ổ nhiễm phế cầu kề cận sọ não hoặc ở các cơ quan khác: viêm phổi, viêm tai giữa, viêm tai xương chũm, viêm xoang,…

Bệnh thường diễn biến nặng ở những bệnh nhân mắc các bệnh: đái tháo đường, suy dinh dưỡng suy giảm miễn dịch hoặc bệnh ác tính, hay nghiện rượu,…

4. Viêm não do Virus Herpes

Biểu hiện khởi phát bao gồm sốt, đau đầu, rối loạn tính cách, rối loạn ngôn ngữ, trí nhớ,… Ở giai đoạn toàn phát, bệnh nhân thường có biểu hiện rối loạn tri giác, thậm chí hôn mê, liệt nửa người.

5. Viêm não, viêm màng não do Enterovirus gây bệnh đường ruột

Virus xâm nhập vào cơ thể qua đường tiêu hóa do ăn phải thức ăn, đồ uống có virus gây bệnh. Ngoài ra, virus còn có khả năng lây truyền qua tiếp xúc phân, miệng, hô hấp. Chúng sẽ xâm nhập vào não gây ra viêm não. Trẻ dưới 3 tuổi là đối tượng hay mắc nhất với các triệu chứng như sốt 38 độC, mệt, đau đầu, chán ăn, nôn, tiêu chảy.

Nếu không điều trị kịp thời, sau 2-3 ngày có thể sẽ xuất hiện những cơn co giật, hôn mê, thậm chí gây tử vong rất nhanh.

6. Viêm màng não, viêm não do biến chứng của quai bị

Đây là một trong những nguyên nhân gây viêm màng não khá phổ biến ở nước ta, xuất hiện ở bệnh nhân quai bị. Trong đó, tỷ lệ nam mắc nhiều hơn nữ. Độ tuổi hay mắc nhất là trẻ nhỏ từ 5-9 tuổi. Viêm màng não, viêm não quai bị có thể xuất hiện trước, cùng lúc hoặc sau khi sưng các tuyến nước bọt. Trong một số trường hợp, viêm màng não là biểu hiện duy nhất của bệnh.

Biểu hiện thường là sốt cao, rối loạn ý thức, liệt thần kinh sọ não. Nó thậm chí có thể để lại di chứng vĩnh viễn như điếc, não úng thủy,…

7. Viêm màng não do não mô cầu BC

Vi khuẩn não mô cầu là tác nhân gây viêm màng não, viêm não khá phổ biến. Trẻ em và người lớn là 2 nhóm đối tượng có nguy cơ mắc bệnh nhiều nhất. Biểu hiện thường gặp: Sốt cao đột ngột từ 39-40 độ C, đau đầu dữ dội, nôn, buồn nôn. Với trẻ dưới 1 tuổi có thể thấy thóp phồng lên bất thường.

Bệnh rất nguy hiểm, diễn tiến nhanh trong 24 giờ nếu không được điều trị tích cực, tỷ lệ tử vong cao, lên đến 10-15%. Hơn nữa, đây là căn bệnh lây qua đường hô hấp, nên khả năng lây nhiễm rất cao, có nguy cơ phát triển thành ổ dịch nếu không có biện pháp khống chế kịp thời.

8. Viêm não do tụ cầu vàng và trực khuẩn mủ xanh

Tụ cầu vàng và trực khuẩn mủ xanh là hai vi khuẩn hàng đầu gây viêm màng não ở những bệnh nhân sau phẫu thuật thần kinh, sau chấn thương sọ não, phẫu thuật dẫn lưu dịch não tủy, viêm nội tâm mạc. Diễn biến của bệnh này thường nặng, điều trị khó, tỷ lệ tử vong cao.

Các yếu tố nguy cơ của bệnh viêm màng não

1. Không tiêm chủng

Tiêm chủng được đánh giá là phương pháp phòng bệnh viêm màng não và nhiều bệnh truyền nhiễm nguy hiểm an toàn, hiệu quả và tiết kiệm nhất. Tuy nhiên, hiện nay một số loại vắc-xin phòng viêm màng não như viêm màng não mô cầu type BC, viêm màng não mô cầu type ACYW, viêm màng não do phế cầu chưa được đưa vào chương trình tiêm chủng mở rộng. Vì vậy, tại nhiều địa phương tỷ lệ tiêm ngừa các loại vắc-xin này chưa cao. Việc này có thể dẫn đến người dân đặc biệt trẻ nhỏ có thể mắc bệnh bất cứ lúc nào.

2. Suy giảm miễn dịch

Người suy giảm miễn dịch có nguy cơ nhiễm trùng do viêm màng não cao hơn so với người bình thường: HIV/AIDS, rối loạn tự miễn dịch, hóa trị liệu, cấy ghép nội tạng, tủy xương, ung thư,…

3. Mang thai

Trong suốt thai kỳ, hệ miễn dịch của thai phụ suy giảm hơn so với bình thường. Sự thay đổi này có thể làm tăng tính mẫn nhiễm của nhiều mầm bệnh. Vì vậy, mặc dù phụ nữ mang thai không thuộc nhóm suy giảm miễn dịch, nhưng cũng là đối tượng cần được bảo vệ trước căn bệnh viêm màng não nguy hiểm.

4. Tuổi tác

Trẻ em dưới 5 tuổi có nguy cơ cao mắc các bệnh viêm màng não do virus. Trẻ sơ sinh có nguy cơ mắc viêm màng não do vi khuẩn. Người lớn tuổi có nguy cơ mắc bệnh nhiễm trùng dẫn đến viêm màng não.

Cách phòng ngừa bệnh viêm màng não

• Các đồ cá nhân như ly uống nước, chai nước, ống hút, bàn chải đánh răng, son môi, thuốc lá,… không nên dùng chung để hạn chế sự lây lan của vi khuẩn, virus gây bệnh.
• Giữ khoảng cách khi tiếp xúc gần với người bệnh có dấu hiệu nhiễm trùng đường hô hấp.
• Khi ho, hắt hơi, tránh các giọt bắn lan xa, sau đó rửa tay.
• Ăn uống lành mạnh, tập thể dục thường xuyên, ngủ đủ giấc có thể giúp nâng cao sức đề kháng của cơ thể.
• Cách hiệu quả nhất đề phòng ngừa bệnh viêm màng não là tiêm phòng vắc-xin.
• Phòng tiêm chủng Vắc-xin, bệnh viện Lạc Việt với danh mục Vắc-xin đa dạng, đầy đủ, phòng ngừa hơn 50 bệnh truyền nhiễm ở trẻ em và người lớn. Tất cả các loại Vắc-xin được bảo quản trong hệ thống kho lạnh đạt chuẩn GSP theo quy định của Bộ Y tế.

Mọi thông tin chi tiết xin vui lòng liên hệ Hotline 1900 1269 hoặc 0949 232 115.

——————————————–

Hệ thống Bệnh viện Lạc Việt

 LVFH Vĩnh Yên: Đường Nguyễn Tất Thành, Định Trung, TP. Vĩnh Yên, Vĩnh Phúc.

 𝐇𝐨𝐭𝐥𝐢𝐧𝐞: 1900 1269 hoặc 0949 232 115.

 LVFH Phúc Yên: Đường Hai Bà Trưng, Hùng Vương, TP. Phúc Yên, Vĩnh Phúc.     

 𝐇𝐨𝐭𝐥𝐢𝐧𝐞: 0837 732 115.